Guia pa buska informashon dirigí pa yuda fiha un posishon pa Referèndem 2009


Na 2005 e mayoria di esnan ku tabata tin derecho di voto a skohe pa opshon A. Na inisio di referèndem 2005 a informá komunidat riba diferente tópiko pa kada opshon.
Kon a duna kontenido na Opshon A? Kiko ta konta ainda pa loke ta trata e informashon ku a duna komunidat?
Akibou ta sigui un bista riba e informashon ku a duna komunidat den kuadro di referèndem 2005. Pa kada tópiko ta hasi pregunta di lokual e kontestanan por wòrdu konsiderá komo un aporte na un siudadano pa e por fiha su posishon pa ku e pregunta ku e mester vota riba dje dia di referèndem 2009.


OPSHON A*
E opshon aki ta enserá, ku Kòrsou lo no forma parti mas di Antia Hulandes.
Kòrsou ta sigui forma parti di Reino Hulandes sí. Den Reino, Kòrsou ta haña
un status outónomo komo pais, ku ta komparabel ku Status Aparte di Aruba.


KONSEKWENSIANAN DI OPSHON A*
*(manera a keda publiká den e boletinnan di referèndem 2005)

1. E relashon entre islanan di Antia Hulandes
Kòrsou lo no forma parti mas di Antia Hulandes. Kòrsou por kumbiní ku un òf mas di e otro islanan sí, pa hasi sierto tarea huntu. Por kompará esei ku e aktual areglo di koperashon entre Antia Hulandes i Aruba. Kòrsou ta haña un nivel di gobernashon. Gobièrnu sentral (Land) ta disparsé i gobièrnu di Kòrsou ta keda enkargá ku e tareanan di gobièrnu sentral. Lo tin un parlamento i un gobièrnu e ora ei. E otro islanan no tin influensia mas riba komposishon di parlamento ni gobièrnu. Kòrsou ta haña tur kompetensia ku no ta kai bou di responsabilidat di Reino. Kòrsou ta disidí si por negoshá riba e kompetensianan ei.
a) Kua areglonan a/ta bai wòrdu adoptá ku e otro islanan pa ehekutá kua tareanan konhuntamente?
b) Pa kiko Kòrsou a disidí pa drenta e areglonan di koperashon spesífiko aki?
c) Kua outoridatnan ku no ta kai bou di Reino Kòrsou ta haña?
d) A negoshá riba e outoridatnan aki i si ta asina, tokante kua i kiko ta e resultado di esaki?
e) Pa kiko Kòrsou a disidí pa negoshá riba e outoridatnan spesífiko aki?


2. E relashon entre Kòrsou i Hulanda
Kòrsou ta bira partner direkto di Hulanda den Reino. Ta adaptá Statüt pa Kòrsou tambe haña status di pais outónomo den Reino. En prinsipio por kompará e status aki ku esun di Aruba, for di dia ku Aruba a haña Status Aparte na 1986.
Kòrsou mester kaba di fiha e kontenido eksakto di e status outónomo. Te kaminda ta rasonabel, Hulanda mester ehekutá esaki.
a) Kon Statüt a keda adaptá pa regulá e status outónomo den Reino?
b) E status outónomo di Kòrsou i Aruba ta diferensha for di otro i si ta asina, riba kua punto?
c) Di kon e puntonan aki ta diferensha for di otro?
d) Un status outónomo “en prinsipio komparabel ku e status aparte di Aruba” (mira aklarashon di Opshon A) ta mes kos ku un status outónomo “minimal igual ku e status aparte di Aruba” (mira e desishon di Konseho Insular di ratifikashon di e resultado di referèndem 2005)?
Por fabor duna un aklarashon riba esaki i si e palabrashonnan ku a yega na dje ku Hulanda ta representativo pa e “en prinsipio komparabel ku”.


3. Garantia di kalidat di gobernashon
Reino Hulandes ta garantisá derechonan humano i libertatnan fundamental, seguridat hurídiko i gobernashon adekuá. Esei ta stipulá den artíkulo 43 di Statüt.
Kòrsou mes ta sòru pa kumpli ku e derecho- i libertatnan aki. Kòrsou tin su mes Staatsregeling.
Reino Hulandes ta supervisá legislashon i gobernashon di Kòrsou tambe. E supervishon akí ta reglá den Statüt. Kambionan den karakter i alkanse di e supervishon akí, por tuma lugá solamente ku aprobashon di Kòrsou. Si Kòrsou no ta forma parti mas di Antia Hulandes, e supervishon di e pais Antia Hulandes ta kaduká.
a) Por fabor duna un aklarashon riba e konsepto di konstitushon ku a keda evaluá dor di e komishon di evaluashon di Konferensha di Mesa Rondó.
b) Kua kambionan den karakter i alkanse di e supervishon riba legislashon i gobernashon di Kòrsou a keda palabra ku pèrmit di Kòrsou? Por fabor duna un aklarashon riba esaki.


4. Nashonalidat
Habitantenan di Kòrsou ku tin nashonalidat Hulandes, ta keda ku e nashonalidat Hulandes. Nan ta keda ku e pasaporte Hulandes tambe. E lei di Reino ku ta regla ken ta Hulandes, ta keda vigente.
a) Esaki a keda mes kos?


5. Defensa i relashonnan eksterior
Defensa di teritorio di Kòrsou ta keda tarea di Reino.
Reino ta keda ademas ku e tarea di atendé relashonnan eksterior. Kòrsou por opta pa un akuerdo òf tratado internashonal konta pa Kòrsou tambe. Kòrsou mes por tuma inisiativa tambe pa akuerdonan ku lo konta pa Kòrsou so. Den diferente organisashon internashonal òf regional, Kòrsou por partisipá riba su mes. Kòrsou ta haña su mes espasio pa move riba tereno diplomátiko den region. Por pone yunan di Kòrsou na disposishon di gobièrnu di Reino, pa vigilá interesnan di Kòrsou na representashonnan di Reino manera na embahada i konsulado.
Meskos ku Aruba, Kòrsou ta asumí e obligashonnan Internashonal di Antia tambe, riba tereno di tratado, akuerdonan atministrativo i partisipashon den organisashonnan internashonal i regional. a) Kòrsou a determiná kaba ku e ke pa sierto akuerdonan i/òf tratadonan internashonal ta konta p’e tambe? Si esaki ta e kaso, kua ta esakinan i di kon esakinan? Si esaki no ta e kaso di kon no?


6. Belasting
Parlamento i gobièrnu di Kòrsou mes lo sòru pa leinan fiskal di Kòrsou. E servisio di belasting di Kòrsou mes lo imponé i kobra belasting. Tur entrada di belasting ta keda Kòrsou. E opshon aki no tin konsekuensia pa e leinan fiskal spesífiko ku ta forma base pa e sektor finansiero internashonal na Kòrsou. En prinsipio, areglonan internashonal i e areglo di belasting pa Reino (Belastingregeling voor het Koninkrijk, BRK), ku tambe ta importante pa kontinuashon di e sektor finansiero internashonal, ta keda eksistí.
a) Esaki a keda mes kos?


7. Komèrsio
Tráfiko di produkto, kapital i servisio lo topa ku sierto restrikshon. Esaki ta komparabel ku e restrikshonnan den komèrsio ku Aruba. Pa e tráfiko komersial entre e islanan lo mester paga derecho di importashon i eventual otro derechonan ekonómiko. Esei no ta e kaso awor. Lo mester di pèrmit di Banko Sentral pa tráfiko di kapital for di Kòrsou pa e otro islanan i lo mester paga komishon pa kambio di divisa. Esaki ta trese kuné ku gastunan di kapital lo subi den komèrsio ku e otro islanan.
Un status outónomo pa Kòrsou no ta ekskluí un union monetario i ekonómiko entre e islanan. Den e kaso ei e islanan mester koordiná nan maneho riba e terenonan aki ku otro.
a) Kòrsou a disidí pa yega na un union monetario entre e islanan? Si ta asina, di kon i kiko ta e kontenido di e union aki? Si no ta asina, di kon no?


8. Asuntunan monetario
Lo mester traha moneda i plaka di papel nobo di Kòrsou i pone nan den sirkulashon.
Na mes momentu lo saka e aktual moneda- i plakanan di papel Antiano for di sirkulashon. Mester bolbe yega na kombenio pa mara e moneda di Kòrsou na un otro moneda. Den e situashon aktual, ta parse realista pa mara e moneda di Kòrsou na dòler Merikano. En prinsipio, un posibel Banko Sentral propio di Kòrsou ta hiba supervishon monetario i supervishon riba maneho ekonómiko di institushonnan di krédito na Kòrsou so. E Lei di Supervishon di Institutonan Bankario i di Krédito ta aplikabel en prinsipio pa Kòrsou. Si e islanan forma un union monetario, e situashon aktual ku florin Antiano lo keda eksistí den forma adaptá.
a) A palabrá kaba na kua moneda e moneda di Kòrsou lo ta relatá? Si esaki ta e kaso, ta kua moneda esaki ta i di kon?


9. Tráfiko di persona
Yunan di Kòrsou lo no por biba i traha libremente na Boneiru i Islariba. Habitantenan di e islanan ei ku ke establesé na Kòrsou, ta kai bou di un areglo di atmishon.
Kòrsou, Boneiru i Islariba por sera un akuerdo di kooperashon, komparabel ku e Areglo di Kooperashon entre Antia Hulandes i Aruba. Un areglo asina lo por fasilitá e tráfiko di persona entre e islanan.
Tráfiko di persona entre Kòrsou i Aruba lo keda manera e ta. Meskos ta konta en prinsipio pa e tráfiko di persona entre Kòrsou i Hulanda. Gobièrnu di Kòrsou mes ta disidí tokante atmishon i ekspulshon di estranhero, inkluso Arubano, Boneriano, Islaribeño i Hulandes Europeo.
a) Kòrsou, Boneiru i Islanan Ariba a sera un akuerdo di koperashon pa loke ta trata un areglo di atmishon? Si ta asina, kiko ta e areglo? Si no ta asina, di kon no?
b) Kòrsou a disidí kaba tokante un areglo (nobo) di tráfiko di persona, inkluso Arubano, Boneriano, Islaribeño i Hulandes Europeo? Si ta asina, kiko ta e kontenido di e areglo? Si no ta asina, di kon no?


10. Hustisia
En prinsipio, nada no ta kambia den e organisashon hudisial. Korte Supremo, ku tin su sede na Den Haag, ta e kolegio hudisial mas haltu den Reino Hulandes. Por mantené e aktual Korte Komun di Hustisia di Antia Hulandes i Aruba pa tur e partinan di Reino den Karibe. Meskos ku Aruba, Kòrsou lo tin su mes Ministerio Públiko, ku su mes Prokurador General. Ministerio Públiko di Kòrsou mester duna kuenta i rason na gobièrnu di Kòrsou. Gobièrnu di Kòrsou ta disidí si antenshon di lei na Kòrsou lo bai forma parti di un kuadro mas amplio.
a) A disidí ku Korte Komun di Hustisia di Antia Hulandes i Aruba ta keda mantené pa tur e partinan di Reino den Karibe? Si ta asina, di kon? Si no ta asina, di kon no?
b) A disidí ku Kòrsou, mes kos ku ta e kaso pa Aruba, ta keda ku su mes Ministerio Públiko i ku su mes Prokurador General? Si ta asina, kon esaki ta reglá i di kon? Si no ta asina, di kon no i kiko ta e areglo?
c) A disidí ku mantenshon di lei na Kòrsou lo bai forma parti di un kuadro mas amplio? Si ta asina di kon a disidí esaki? Si esaki no ta e kaso, kiko a disidí anto i di kon? Por fabor duna un aklarashon riba esaki.


11. Benifisionan sosial
E benefisionan sosial di Kòrsou ta keda meskos ku nan ta. Komo pais outónomo den Reino, Kòrsou ta tuma e benefisionan ku awor ta kai bou di Antia Hulandes.
a) Esaki a keda mes kos?


12. Debe di gobièrnu
Komo pais outónomo den Reino, Kòrsou ta tuma un parti di e debe di pais Antia Hulandes. E parti di e debe ku keda na enkargo di Kòrsou, huntu ku e debe eksistente di Teritorio Insular di Kòrsou, lo bira e debe propio di pais Kòrsou.
a) Esaki a keda mes kos? Por fabor duna un aklarashon riba e akuerdo di saneamentu di debe.
b) Di kon a yega na un akuerdo ku Hulanda pa saneamentu di debe?


13. E relashon ku union Europeo
E posibel konsekuensianan pa e relashon ku Union Europeo no ta determiná ainda. Dependiendo di e posishon di Union Europeo, gobièrnu di Kòrsou mes por skohe pa kontinuá e aktual status di Paisnan i Teritorionan di Ultramar (LGO) òf pa haña e status di Teritorio Ultra-Perifériko (UPG). Si skohe e status di UPG, esei ke men un integrashon den Union Europeo. Tal integrashon lo tin konsekuensia tambe pa otro temanan ku ta trata den e boletin aki. Spesialmente pa komèrsio, asuntunan monetario i e défisit riba presupuesto, otro kondishonnan lo konta si Kòrsou skohe pa un status di UPG.
a) Entretantu ta konosí kiko e posishon di Union Europeo ta pa ku e status di Kòrsou den kuadro di e relashon ku Union Europeo; sea un status di Paisnan i Teritorionan di Ultramar (LGO) òf un status di teritorio Ultra-Periferiko (UPG)? Si ta asina, kiko ta e preferensia di Union Europeo i kiko Kòrsou su posishon ta pa ku esaki?


14. E derecho di outodeterminashon
E derecho di outodeterminashon ta keda konservá. E opshon aki ke men kontinuashon di e status di pais asosiá segun reglanan di Statüt. Den futuro e posibilidat ta keda eksistí pa skohe un otro relashon estatal ku Hulanda a base di e derecho di outodeterminashon.
a) Esaki a keda mes kos?



Etienne van der Horst
27 Mart 2009

Leidraad voor het gericht zoeken naar informatie ten behoeve van een standpuntbepaling voor het Referendum 2009


In 2005 heeft de meerderheid van de kiesgerechtigden gekozen voor Optie A. In de aanloop naar het referendum 2005 is per optie informatie verstrekt aan de burger over tal van onderwerpen. Hoe is de invulling van Optie A verlopen? Wat staat nog overeind van hetgeen waarover de burger werd geinformeerd?
Hieronder volgt een overzicht van de informatie die werd verstrekt t.b.v. het referendum 2005. Per onderdeel worden vragen gesteld waarvan de antwoorden daarop beschouwd kunnen worden als een bijdrage tot een standpuntbepaling van de burger m.b.t de vraagstelling die aan de burger wordt voorgelegd op de dag van het referendum 2009.


OPTIE A*
Deze optie houdt in, dat Curaçao geen deel meer uitmaakt van de Nederlandse Antillen. Curacao blijft wel deel uitmaken van het Koninkrijk. Binnen het Koninkrijk krijgt Curacao een autonome status als land, die vergelijkbaar is met de status aparte van Aruba.


DE GEVOLGEN VAN OPTIE A*
*(zoals in de informatiekranten gepubliceerd ten tijde van het referendum 2005)

1. De relatie tussen de eilanden van de Nederlandse Antillen
Curaçao zal geen deel meer uitmaken van de Nederlandse Antillen. Curaçao kan wel met één of meer andere eilanden regelingen treffen om bepaalde taken samen uit te voeren. Dat is te vergelijken met de huidige samenwerkingsregeling tussen de Nederlandse Antillen en Aruba. Curaçao krijgt één bestuurslaag. De regering van het Land verdwijnt en de taken van het Land worden toebedeeld aan de regering van Curaçao. Er is voortaan één parlement en één regering. De andere eilanden hebben geen invloed meer op de samenstelling van het parlement en de regering. Curaçao krijgt alle bevoegdheden die niet onder de verantwoordelijkheid van het Koninkrijk vallen. Curaçao beslist of over de uitoefening van die bevoegdheden onderhandeld kan worden.
a) Welke regelingen zijn/worden er getroffen met de andere eilanden om welke taken samen uit te voeren?
b) Waarom heeft Curacao besloten om deze specifieke samenwerkingen aan te gaan?
c) Welke bevoegdheden die niet onder de verantwoordelijkheid van het Koninkrijk vallen krijgt Curacao?
d) Is er over die bevoegdheden onderhandeld en zo ja, over welke en wat is het resultaat daarvan.
e) Waarom heeft Curacao besloten om over die specifieke bevoegdheden te onderhandelen?


2. De relatie tussen Curaçao en Nederland
Curaçao wordt rechtstreeks partner voor Nederland binnen het Koninkrijk. Het Statuut wordt aangepast zodat ook Curaçao de status van autonoom land binnen het Koninkrijk krijgt. Deze status is in beginsel vergelijkbaar met die van Aruba, sinds Aruba in 1986 de Status Aparte kreeg. Curaçao moet de precieze inhoud van de autonome status nader uitwerken. Binnen de grenzen van wat redelijk is, moet Nederland deze uitvoeren.
a) Op welke wijze is het statuut aangepast om de autonome status in het Koninkrijk te regelen?
b) Verschillen de autonome status van Curacao en Aruba van elkaar en zo ja, op welke punten?
c) Waarom zijn deze punten verschillend van elkaar?
d) Is een autonome status “in beginsel vergelijkbaar” met de status aparte van Aruba (zie toelichting Optie A) hetzelfde als een autonome status “minimaal gelijk aan” de status aparte van Aruba (zie ratificeringsbesluit Eilandsraad resultaat Referendum 2005)?
Gelieve een toelichting hierop en of de afspraken met Nederland representatief zijn voor het “in beginsel vergelijkbaar”.


3. De waarborging van de kwaliteit van het bestuur
Het Koninkrijk der Nederlanden waarborgt de fundamentele menselijke rechten en vrijheden, de rechtszekerheid en de deugdelijkheid van bestuur. Dat staat in artikel 43 van het Statuut. Curaçao zorgt er zelf voor dat deze rechten en vrijheden worden nageleefd. Curaçao heeft een eigen Staatsregeling. Het Koninkrijk houdt ook toezicht op wetgeving en bestuur van Curaçao. Dit hoger toezicht is geregeld in het Statuut. Veranderingen in de aard en omvang van dit toezicht kunnen alleen plaatsvinden met toestemming van Curaçao. Als Curaçao geen deel meer uitmaakt van de Nederlandse Antillen, vervalt het hoger toezicht van het land de Nederlandse Antillen.
a) Gelieve een toelichting te geven op de concept-staatsregeling die opgesteld is en getoetst is door de toetsingscommissie Ronde Tafel Conferentie.
b) Welke veranderingen in de aard en omvang van het toezicht op de wetgeving en bestuur van
Curacao zijn met toestemming van Curacao afgesproken? Gelieve een toelichting hierop te
geven.


4. De nationaliteit
De inwoners van Curaçao die een Nederlandse nationaliteit hebben, houden de Nederlandse nationaliteit. Ze houden ook het Nederlandse paspoort. De Rijkswet op het Nederlanderschap blijft van kracht.
a) Is dit ongewijzigd gebleven?


5. Defensie en buitenlandse betrekkingen
De verdediging van het grondgebied van Curaçao blijft een taak van het Koninkrijk. De behartiging van de buitenlandse betrekkingen blijft ook een taak van het Koninkrijk. Curaçao kan ervoor kiezen dat een internationale overeenkomst of verdrag ook voor Curaçao zal gelden. Curaçao kan ook zelf het initiatief nemen voor verdragen die (alleen) voor Curaçao zullen gelden. In diverse internationale en regionale organisaties kan Curaçao zelfstandig deelnemen. Curaçao krijgt een eigen diplomatieke manoeuvreerruimte in de regio. Curaçaoënaars kunnen ter beschikking worden gesteld van de Koninkrijksregering om de belangen van Curaçao te behartigen bij de vertegenwoordigingen van het Koninkrijk, zoals ambassades en consulaten. Daarnaast neemt Curaçao, net zoals Aruba, de internationale verplichtingen van de Nederlandse Antillen over op het gebied van verdragen, administratieve akkoorden en deelname aan internationale en regionale organisaties.
a) Heeft Curacao al bepaald dat zij wilt dat bepaalde internationale overeenkomsten en/of verdragen ook voor Curacao zullen gelden? Indien dit het geval is, welke zijn dit en waarom deze?


6. De belastingen
Het parlement en de regering van Curaçao zullen zelf zorgen voor de fiscale wetgeving van Curaçao. Het opleggen en het innen van belasting gebeurt door de eigen Belastingdienst van Curaçao. Alle belastingopbrengsten blijven op Curaçao. Deze optie heeft geen gevolgen voor de specifieke fiscale wetgeving die de basis vormt voor de internationale financiële sector op Curaçao. Internationale regelingen en de Belastingregeling voor het Koninkrijk (BRK), die ook voor het voortbestaan van de internationale financiële sector van belang zijn, blijven in beginsel gelden.
a) Is dit ongewijzigd gebleven?


7. De handel
Het verkeer van goederen, kapitaal en diensten zal aan bepaalde restricties gebonden zijn. Deze zijn te vergelijken met de restricties in de handel met Aruba. Voor het handelsverkeer tussen de eilanden zullen over en weer invoerrechten en eventuele andere economische heffingen moeten worden betaald. Dat is nu niet het geval. Het kapitaalverkeer vanuit Curaçao naar de andere eilanden zal onderhevig zijn aan een vergunning van de Centrale Bank en aan de betaling van deviezenprovisie. De kapitaalkosten in de handel met de overige eilanden zullen dan toenemen. Een autonome status van Curaçao sluit een monetaire en economische unie tussen de eilanden niet uit. De eilanden moeten hun beleid op deze terreinen dan op elkaar afstemmen.
a) Heeft Curacao besloten om een monetaire en economische unie tussen de eilanden te sluiten? Zo ja, waarom en wat is de inhoud van die unie?


8. Het geldwezen
Er zullen nieuwe Curaçaose munten worden geslagen en bankbiljetten worden gedrukt en in omloop gebracht. Tegelijkertijd zullen de bestaande Antilliaanse munten en bankbiljetten uit de circulatie worden gehaald. Er moeten weer afspraken worden gemaakt over de koppeling van de Curaçaose munt aan een andere munteenheid. Onder de huidige situatie lijkt een koppeling van de Curaçaose munt aan de U.S. dollar reëel. Het monetair en bedrijfseconomisch toezicht van een mogelijke eigen Curaçaose Centrale Bank zal zich in beginsel beperken tot op Curaçao opererende kredietinstellingen. De werkingsfeer van de Landsverordening Toezicht Bank- en Kredietwezen zal in principe gelden voor Curaçao. Als de eilanden een monetaire unie vormen zal de huidige situatie met de Antilliaanse gulden in aangepaste vorm blijven bestaan.
a) Zijn er al afspraken gemaakt over de munt waaraan de Curaçaose munt gekoppeld zal worden? Indien dit het geval is, welke dan en waarom deze?


9. Het Personenverkeer
Curaçaoënaars zullen niet vrij kunnen wonen en werken op Bonaire en de Bovenwinden. Bewoners van die eilanden die zich op Curaçao willen vestigen, vallen onder een toelatingsregeling. Het is mogelijk dat Curaçao, Bonaire en de Bovenwinden een samenwerkingsregeling sluiten die te vergelijken is met de Samenwerkingsregeling Nederlandse Antillen en Aruba. Zo’n regeling kan het personenverkeer tussen de eilanden versoepelen. Het personenverkeer tussen Curaçao en Aruba blijft zoals het is. Hetzelfde geldt in principe voor het personenverkeer tussen Curaçao en Nederland. De regering van Curaçao beslist zelfstandig over de toelating en uitzetting van vreemdelingen, inclusief Arubanen, Bonairianen, Bovenwinders en Europese Nederlanders.
a) Hebben Curacao, Bonaire en de Bovenwinden een samenwerkingsregeling gesloten m.b.t. de toelating van personen? Zo ja, welke dan?
b) Heeft Curacao al besloten over een (nieuwe) toelatings- en uitzettingsregeling van vreemdelingen, inclusief Arubanen, Bonairianen, Bovenwinders en Europese Nederlanders? Zo ja, wat is de inhoud van die regeling?


10. Justitie
In principe verandert er niets aan de rechterlijke organisatie. De Hoge Raad, die zetelt in Den Haag, is het hoogste rechtscollege in het Koninkrijk der Nederlanden. Het huidige Gemeenschappelijk Hof van Justitie van de Nederlandse Antillen en Aruba, kan worden gehandhaafd voor alle Caribische delen van het Koninkrijk. Het Openbaar Ministerie zal, net als voor Aruba, apart voor Curaçao geregeld worden, met een eigen Procureur Generaal. Het Openbaar Ministerie van Curaçao is verantwoording verschuldigd aan de regering van Curaçao. De regering van Curaçao beslist of de rechtshandhaving op Curaçao deel gaat uitmaken van een groter geheel.
a) Is besloten dat het Gemeenschappelijk Hof van Justitie van de Nederlandse Antillen en Aruba gehandhaafd blijft voor alle Caribische delen van het Koninkrijk? Indien ja, waarom?
b) Is besloten dat het Openbaar Ministerie, net als voor Aruba, apart geregeld wordt voor Curacao met een eigen Procureur Generaal? Zo ja, hoe is het geregeld. Zo nee, hoe is het dan geregeld en waarom?
c) Is besloten of de rechtshandhaving op Curacao deel gaat uitmaken van een groter geheel? Zo ja, waarom is dit afgesproken. Zo nee, waarom niet? Gelieve een toelichting hierop te geven.


11. De sociale voorzieningen
De sociale voorzieningen van Curaçao blijven dezelfde als nu. Als autonoom land in het Koninkrijk neemt Curaçao de voorzieningen over die nu onder de Nederlandse Antillen vallen.
a) Is dit ongewijzigd gebleven?


12. De overheidsschuld
Als autonoom land binnen het Koninkrijk neemt Curaçao een deel van de schulden mee van het Land de Nederlandse Antillen. Het gedeelte van die schuld dat aan Curaçao wordt toegerekend zal, samen met de bestaande schuld van het eilandgebied, de eigen schuld zijn van het Land Curaçao.
a) Is dit ongewijzigd gebleven? Gelieve een toelichting te geven op de schuldsaneringsafspraken.
b) Waarom zijn er schuldsaneringsafspraken gemaakt met Nederland?


13. De relatie met de Europese Unie
De mogelijke gevolgen voor de relatie met de Europese Unie liggen nog open. Afhankelijk van de opstelling van de Europese Unie kan de regering van Curaçao zelf kiezen voor een voortzetting van de huidige status van Landen en Gebieden Overzee (LGO) of voor de status van Ultra-Perifeer Gebied (UPG). Als voor een UPG-status wordt gekozen, betekent dat een integratie in de Europese Unie. Deze integratie zal ook gevolgen hebben voor de andere thema’s die in dit bulletin besproken worden. Zo zullen met name voor de handel, het geldwezen en het begrotingstekort andere voorwaarden gelden als voor een UPG status wordt gekozen.
a) Is inmiddels bekend wat de opstelling van de Europese Unie is m.b.t. een eventuele LGO of UPG status van Curacao in de relatie met de Europese Unie? Zo ja, welke voorkeur heeft de Europese Unie en hoe staat Curacao daar tegenover?


14. Het recht op zelfbeschikking
Het recht op zelfbeschikking blijft behouden. De optie betekent een voortzetting van de status van geassocieerd land volgens de regels van het Statuut. In de toekomst blijft de mogelijkheid bestaan om op grond van het zelfbeschikkingsrecht te kiezen voor een andere staatkundige relatie met Nederland.
a) Is dit ongewijzigd gebleven?


Etienne van der Horst
24 Maart 2009

Gaat het referendum over onze waardigheid of over iets anders?

Al geruime tijd horen wij van de tegenstanders van de afspraken die tijdens de Toetsings-Ronde Tafel Conferentie op 15 december 2008 met Nederland zijn gemaakt, dat bij het aanvaarden van deze afspraken wij als samenleving onze waardigheid verliezen (“nos ta perde nos dignidat”). Nederland zal te veel toezicht en invloed krijgen en de nieuwe staatkundige status voor Curaçao noemt men een rekolonisatie door Nederland.
Vanwaar ineens al die emotionele bezorgdheid over onze waardigheid?

Is er sprake van waardigheid als wij als samenleving tolereren:
(1) dat de Algemene Rekenkamer van de Nederlandse Antillen (ARNA) vanaf 1989 (20 jaar lang!) bij elke jaarrekening van het eilandgebied Curaçao concludeert dat de verplichtingen, uitgaven en ontvangsten voor een groot deel niet tot stand zijn gekomen in overeenstemming met de vastgestelde eilandsbegroting noch met andere wettelijke regelingen, dat het financieel beheer nog niet op orde is, dat de financiële verantwoording niet in overeenstemming met de daarvoor gegeven voorschriften is opgesteld, dat de verantwoording geen deugdelijke weergave geeft van het gevoerde financieel beheer en dat er rechtmatigheids- en getrouwheidsfouten zijn gemaakt.
(2) dat, voor zover de ARNA kon nagaan, de laatste jaarrekening die door de Eilandsraad werd vastgesteld die van 1988 is (21 jaar geleden!) en het Bestuurscollege, ondanks verzoeken daartoe van de ARNA, geen commentaar levert op de conclusies en aanbevelingen van de ARNA en de Eilandsraad geen actie onderneemt naar aanleiding van de afwijzingsbrieven van de ARNA.
(3) dat in 2008 door de Commissie Benoemingen geconstateerd werd dat geen van de 539 benoemingen die in de periode januari 2003 t/m juni 2007 hadden plaatsgevonden conform de geldende regels en procedures hadden plaatsgevonden en dat het Bestuurscollege thans de samenleving niet informeert of de aanbevelingen van de Commissie Benoemingen zijn overgenomen opdat benoemingen in het vervolg wel volgens de regels en procedures plaats zullen vinden.
(4) dat ook de ARNA uit onderzoek naar indienstnemingen (2007) concludeert dat het Bestuurscollege zich niet aan het eigen beleid en procedures houdt hetgeen heeft geleid tot ondoelmatige personeelskosten.
(5) dat een (voormalige) Minister van Justitie een fraudeonderzoek naar zijn broer had stilgelegd (2003).
(6) dat een Eilandsraadlid in functie veroordeeld werd tot een gevangenisstraf voor oplichting, valsheid in geschrifte en het aannemen van smeergeld en dat hij terwijl hij zijn straf uitzat lid bleef van onze volksvertegenwoordiging, de Eilandsraad (2006).
Zo zijn er nog een aantal voorbeelden te noemen. De vraag kan gesteld worden of wij als samenleving niet vooruitstrevender kunnen zijn wat onze waardigheid betreft.
De bezorgdheid over onze waardigheid zal, zo zou uit bovenstaande kunnen blijken, los kunnen worden gezien van de invulling van onze toekomstige staatkundige status.

Aan de “NEE-groep” wordt bij deze de vraag gesteld of zij de burger kan informeren waarom de afspraken die met Nederland gemaakt zijn op het gebied van Financieel Toezicht, het Openbaar Ministerie, het Gemeenschappelijk Hof van Justitie, Rechtshandhaving en Politie afgewezen dienen te worden zonder daarbij in te gaan op emotionele zaken als waardigheid van onze samenleving. Dit kan de informatieverstrekking vertroebelen en draagt niet bij aan een standpuntbepaling door de burger op basis van rationele inhoudelijke informatie. Zou de “Nee-groep” het eerdergenoemde zestal voorbeelden niet willen aanpakken of heeft men daar andere ideeën over waar wij 20 jaar lang niet op zijn gekomen?

Aan de “JA-groep” wordt de vraag gesteld wat de aanleiding gaf voor de afspraken met Nederland en waarom de burger zou moeten instemmen met deze afspraken. Graag een uitleg zonder daarbij in te gaan op de schuldsanering want ook dit kan de informatieverstrekking vertroebelen. Er wordt namelijk steeds naar voren gebracht dat wij een dergelijke kans nooit meer krijgen. Het lijkt wel of de schuldsanering centraal staat maar er zijn ook andere afspraken gemaakt die uitleg behoeven.


Etienne van der Horst
15 Maart 2009

http://www.nos-ke-sa.blogspot.com/

Referèndem ta tokante nos dignidat òf algu otro?

Ya pa basta tempu kaba nos ta tende di oponentenan di e akuerdonan ku a yega na dje ku Hulanda durante e Toetsings-Ronde Tafel Conferentie dia 15 di Desèmber 2008, ku si akseptá e akuerdonan aki nos ta pèrdè nos dignidat. Hulanda lo haña muchu kòntròl i influensia i ta yama e status estatal nobo di Kòrsou un rekolonisashon dor di Hulanda.
Di unda di repente tur e prekupashon emoshonal aki pa nos dignidat a sali?

Pregunta ta si ta trata di dignidat ora nos komo komunidat ta tolerá:
(1) ku Kontrolaria General di Antia for di 1989 (20 aña largu!) ta konkluí pa kada kuenta anual di Teritorio Insular di Kòrsou ku e obligashonnan finansiero i gastu i entrada pa un parti grandi no a tuma lugá segun e presupuesto aprobá ni otro regulashonnan legal, ku e atministrashon finansiero no ta na òrdu ainda, ku e responsabilisashon finansiero no ta konforme instrukshonnan, ku e responsabilisashon no ta duna un bon bista di e maneho finansiero hibá i ku a hasi erornan relatá ku legalidat i konfiabilidat.
(2) ku, tan leu ku Kontrolaria General por a averiguá, e último kuenta anual ku a keda aprobá dor di Konseho Insular ta esun di 1989 (21 aña pasa!) i ku Bestuurscollege, no opstante petishonnan di parti di Kontrolaria General, no a duna komentario riba e konklushonnan i rekomendashonnan di Kontrolaria General i ku Konseho Insular no ta tuma akshon basá riba e kartanan di desaprobashon di Kontrolaria General.
(3) ku na 2008 Komishon Nombramentunan a konstatá ku ningun di e 539 nombramentunan ku a tuma lugá durante e periodo yanüari 2003 te ku yüni 2007 a tuma lugá konforme reglanan i proseduranan vigente i ku Bestuurscollege no ta informá komunidat si ela sigui e rekomendashonnan di e Komishon pa asina evitá ku nombramentunan ta sigui tuma lugá kontra reglanan i proseduranan vigente.
(4) ku Kontrolaria General tambe ta konkluí for di un investigashon di nombramentunan (2007) ku Bestuurscollege no ta tene su mes na su mes maneho i proseduranan lokual a resultá den gastunan inefisiente di personal.
(5) ku un (eks) Minister di Hustisia a para un investigashon di froude den kual su ruman hòmber tabata envolví (2003).
(6) ku un miembro di Konseho Insular den funshon a keda sentensiá ku kastigu di prison pa estafa, falsifikashon di dokumento i soborno i ku e a keda miembro di e representashon di pueblo, Konseho Insular, durante e periodo ku ela sinta su kastigu den prison (2006).
Asina por menshoná vários otro ehèmpel kaminda por hasi e pregunta si nos komunidat no por ta mas progresista ora ta trata di su dignidat.
Manera lo por resultá for di e 6 ehèmpelnan menshoná, e prekupashon pa ku nos dignidat lo por wòrdu mira lòs for di e manera ku ta duna kontenido na Kòrsou su futuro struktura estatal.

Un pregunta pa e “Grupo NO” ta si e por informá nos komunidat di kon e akuerdonan ku a yega na dje ku Hulanda riba tereno di Kòntròl Finansiero, Ministerio Públiko, Korte di Hustisia Komun, Mantenshon di Lei i Polis, sin ku ta drenta den asuntunan emoshonal manera dignidat di komunidat, mester keda rechasá? Esaki por kita atenshon for di informashon duná i no ta kontribuí na formulashon di punto di bista di e siudadano a base di informashon rashonal. Por t’asina ku “Grupo NO” no ke atendé e 6 ehèmpelnan menshoná òf e tin otro ideanan kual pa 20 aña largu nos no a kai ariba?

Un pregunta pa “Grupo SI” ta, kiko a kondusí na e akuerdonan ku Hulanda i pa kiko e siudadano lo mester akseptá e akuerdonan aki? Por fabor un splikashon sin ku ta drenta den e tópiko di saneamentu di debe pasobra esaki tambe por kita atenshon for di informashon duná riba e terenonan ya menshoná. Ta kada bia ta trese dilanti ku nunka mas Kòrsou lo haña un oportunidat asina. Ta parse ku saneamentu di debe ta sentral pero tin otro akuerdonan tambe ku ta rekerí un splikashon.


Etienne van der Horst
15 Mart 2009

www.nos-ke-sa.blogspot.com

Aan de voorzitter van de Referendumcommissie
De heer Mr. Dr. D.A.A. Boersema
D.t.k.v. de Gedeputeerde van Staatkundige Structuur
Mevr. Z. Leito
Concordiastraat 24
Alhier

1 Maart 2009

Onderwerp: Informatie over de inhoud van het referendumonderwerp


Geachte heer Boersema,

Ik richt deze brief op deze wijze aan u omdat ik nog niet weet of het werkbureau van de referendumcommissie, welk als contactadres voor de burgers moet dienen, al opgericht is en indien dit al het geval is weet ik niet waar dit bureau bereikbaar is.
In het rapport van de referendumcommissie “Het Referendum van 2009 – over de staatkundige toekomst van Curaçao – “ d.d. 13 Februari 2009 wordt gesteld “dat de voorlichtingscampagne een essentiële voorwaarde voor het welslagen van het referendum vormt”. “Eén van de taken van de commissie is het zorgdragen voor een evenwichtige en onpartijdige voorlichting”. Het rapport stelt verder “dat de voorlichtingscampagne er toe bijdraagt dat de stemgerechtigde in staat is een weloverwogen, onafhankelijk oordeel te vormen over het onderwerp waarover hij/zij wordt gevraagd een keuze te maken”. “Van belang is in dit verband, dat er voldoende tijd beschikbaar is om alle geledingen van de bevolking de gelegenheid te geven zich over alle aspecten van de voorgelegde keuze te informeren en te beseffen welke gevolgen daarmee zijn verbonden voor de status van Curaçao en zijn bevolking”. “De burger wordt voorgelicht over alle belangrijke aspecten van het onderwerp en aangemoedigd om te participeren in de openbare discussie over het onderwerp”. Het instellingsbesluit van de commissie d.d. 21 januari 2009 meldt “dat de commissie onder meer als taakopdracht heeft de verzorging en organisatie van de voorlichting over de opties”. De voorlichtingscampagne zal moeten bereiken “dat de kiezer begrijpt wat de betekenis is van de opties waaruit hij/zij kan kiezen en wat de belangrijkste gevolgen zijn van het kiezen voor elk van deze opties”. Ook zal het moeten bereiken “dat de kiezer zijn eigen mening vormt en deze op de dag van het referendum uitspreekt door een geldige stem uit te brengen op de optie van zijn of haar voorkeur”.

De commissie heeft ervoor gekozen om geen complexe vraagstelling bestaande uit de verschillende elementen van het onderhandelingsresultaat van de Toetsings-Ronde Tafel Conferentie van 15 December 2008 aan de kiezers voor te leggen. De commissie stelt dat het onderhandelingsresultaat uitgaat van een samenhangend pakket van maatregelen en dat daar dan ook over gestemd zal moeten worden.
Uitgaande van dit laatste en het daaraan voorafgaande mogen de burgers verwachten dat zij door de commissie in voldoende mate inhoudelijk geïnformeerd worden over de diverse onderwerpen die deel uitmaken van dit samenhangend pakket van maatregelen. Alleen op deze wijze kan de burger, zoals de commissie nastreeft, participeren aan de openbare discussie en zich een mening vormen over hetgeen waarover gestemd zal gaan worden.

Mogen wij dan verwachten dat wij in ieder geval geïnformeerd zullen worden over de afspraken m.b.t.:
- het Statuut;
- het voorstel van de Rijkswet Openbare Ministeries van Curaçao en de andere eilanden;
- het voorstel van de Rijkswet Gemeenschappelijke Hof van Justitie en de adviesvraag aan de Raad van State van het Koninkrijk met betrekking tot de aanwijsbevoegdheid;
- het voorstel van de Rijkswet Politie van Curaçao;
- het voorstel van de Rijkswet Raad voor de Rechtshandhaving;
- het voorstel van de Rijkswet Financieel Toezicht en de adviesaanvraag aan de Raad van State van het Koninkrijk met betrekking tot de vormgeving van de beroepsprocedure bij de Raad van State en mogelijke varianten daarvan.

Mogen wij met betrekking tot de gezonde startpositie informatie verwachten over:
- het Besluit Tijdelijk Financieel Toezicht Nederlandse Antillen, Curaçao en Sint Maarten en dan met name over de afspraken over de schuldsanering aangaande Curaçao;
- het voorstel Consensus Rijkswet Financieel Toezicht;
- het advies dat Nederland heeft opgevraagd aan de Nederlandse Algemene Rekenkamer over de omvang van de schuldsanering.

Mogen wij ook informatie verwachten over de voorstellen voor de Staatsregeling en van de organieke wetten van het toekomstige Land Curaçao die getoetst zijn en, met inachtneming van de in de rapportage van de Voorbereidingscommissie Ronde Tafel Conferentie genoemde opmerkingen, aan de gestelde criteria voldoen. De genoemde opmerkingen zullen dan, neem ik aan, ook deel uitmaken van de informatieverstrekking.

Mogen wij verder ook informatie verwachten over hetgeen is afgesproken over de implementatiefase zoals bedoeld in de Slotverklaring van de Start-Ronde Tafel Conferentie en de implementatie zoals bedoeld in de Slotverklaring van het bestuurlijk overleg van 2 november 2006.

Tussen partijen is afgesproken dat:
- nader advies zal worden opgevraagd bij de Raad van State van het Koninkrijk over het voorstel Rijkswet Openbare Ministeries, het voorstel Rijkswet Gemeenschappelijk Hof van Justitie en het voorstel Rijkswet Financieel Toezicht wat betreft de beroepsprocedure;
- door Nederland advies over de omvang van de schuldsanering wordt opgevraagd bij de Nederlandse Algemene Rekenkamer;
- er nog een tweetal verordeningen, te weten de Comptabiliteitsverordening en de Landsverordening Financiering Politieke Partijen, door Curaçao moeten worden aangeboden aan de Toetsingscommissie.

Hoe gaat de referendumcommissie ermee om indien vóór het referendum geen resultaten bekend zijn van deze acties met als gevolg dat wij geen inhoudelijke informatie daaromtrent kunnen ontvangen? Zal dit, naar de mening van de commissie, eventueel consequenties kunnen hebben voor de voorlichtingscampagne en het referendum?

Tot slot wil ik de commissie de vraag voorleggen of de omstandigheid dat de eilandelijke overheid reeds gestart is met de uitvoering van een deel van het overeengekomen samenhangend pakket van maatregelen mogelijk van invloed kan zijn op het beoogde effect van de voorlichtingscampagne of op het stemgedrag van de kiezers.

In afwachting van uw reactie verblijf ik met de vriendelijke groeten


Etienne van der Horst

Kódigo di kondukta pa Bestuurscollege di Teritorio Insular di Kòrsou; un paso den bon direkshon

Ku introdukshon di un kódigo di kondukta pa Diputadonan, Sekretarionan i Gezaghebber, Bestuurscollege a hasi un paso den bon direkshon pa gana konfiansa bek di e siudadano. E rapòrt Konfiansa, ku a keda publiká na 1999, ta menshoná entre otro ku ta deseabel pa riba tèrmino kòrtiku bini ku un kódigo di kondukta. E rapòrt ta bisa tambe ku mester duna prioridat na promové, entre otro, integridat polítiko i di gobernashon. Sin integridat gobièrnu no ta disfrutá di konfiansa di siudadanonan. Nos ta 10 aña mas leu pero mihó lat ku nunka.
E filosofiá di e kódigo di kondukta presentá pa Bestuurscollege ta enserá ku e integridat di aktuashon di mandatarionan ta indiskutiblemente relatá na e siudadano su konfiansa den gobièrnu. “Ora integridat di mandatarionan ta na diskushon e konfiansa den i e legitimashon di gobernashon públiko por keda afektá. E konsekuensia di esaki ta ku mandatarionan kontinuamente mester ta konsiente ku nan ta traha pa e siudadano i ku na tur momento nan mester aktua na un manera ku ta digno pa e konfiansa di e siudadano”.

E stipulashonnan general di e kódigo di kondukta ta stipulá ku e kódigo ta disponibel pa públiko. Por haña e kódigo di kondukta aki riba e sait http://www.nos-ke-sa.blogspot.com/ den e kolumna “Links/Downloads”.
Banda di e stipulashonnan general di kondukta e kódigo ta inkluí tambe stipulasahonnan pa loke ta trata lealtat, rèspèt mutuo, trato, outoridat, toma di desishon, sinseridat, informashon/sekresía, konflikto di interes, tumamentu di regalo, intimidashon, chantahe i soborno, uso di fasilidatnan di gobièrnu, aktividatnan sekundario i aparishon públiko.

E rapòrt Konfiansa ta bisa ku e kòntròl riba kumplimentu ku e stipulashonnan di e kódigo di kondukta por keda poné den man di un órgano ku ta polítikamente independiente manera Kontrolaria General di Antia. Esaki ta parsemi un bon asuntu, mas a un ku artíkulo 32 insiso 1 di Landsverordening Algemene Rekenkamer 2002 (LARNA 2002) ta stipulá ku Kontrolaria General, sea riba su propio inisiativa òf riba petishon di Parlamento òf di un Konseho Insular, por investigá integridat di mandatarionan i ámtenarnan den ehersisio di nan tareanan i responsabilidatnan. No ta solamente Kontrolaria General mester ta enkargá ku kòntròl riba kumplimentu ku e stipulashonnan di e kódigo di kondukta; e siudadano tambe mester kontrolá si Diputadonan, Sekretarionan i Gezaghebber ta kumpli ku e kódigo di kondukta pasobra ta di e siudadano Gobièrnu ke rekobrá e konfiansa. Finalmente ta e gobernantenan mes mester koregí otro den kaso ku un di nan no ta kumpli ku e stipulashonnan di e kódigo di kondukta.

Ki dia nos por ferwagt un kódigo di kondukta pa Konseho Insular?


Etienne van der Horst
31 yanuari 2009

http://www.nos-ke-sa.blogspot.com/

Gedragscode voor het Bestuurscollege van het Eilandgebied Curaçao; een stap in de goede richting

Met de introductie van een gedragscode voor de Gedeputeerden, de Secretarissen en de Gezaghebber heeft het Bestuurscollege een stap in de goede richting gedaan om het vertrouwen van de burger te herwinnen. In het rapport Konfiansa dat in februari 1999 gepubliceerd werd is aangegeven dat het wenselijk wordt geacht dat op korte termijn een regeling inzake de gedragscode wordt getroffen. Het rapport stelt verder dat prioriteit moet worden gegeven aan de bevordering van onder meer politieke en bestuurlijke integriteit. Zonder integriteit geniet de overheid geen vertrouwen (konfiansa) van de burgers, aldus het rapport. We zijn nu weliswaar 10 jaar verder maar het is beter laat dan nooit.
De gehanteerde filosofie in de thans gepresenteerde gedragscode is dat integriteit in het handelen van bestuurders onbetwist is gekoppeld aan het vertrouwen van de burgers in de overheid. “Wanneer de integriteit van de bestuurders ter discussie staat, kan het vertrouwen in en de legitimiteit van het openbaar bestuur worden aangetast. Het gevolg daarvan is dat bestuurders continu bewust moeten zijn dat ze voor de burgers werken en dat ze te allen tijde dienen te handelen op een wijze die het vertrouwen van de burgers waardig is”.

De algemene bepalingen van de gedragscode stellen dat deze gedragscode openbaar is. Deze gedragscode is te vinden op de site http://www.nos-ke-sa.blogspot.com/ in de kolom “Links/Dowloads”.
Naast algemene gedragsregels bevat de gedragscode ook bepalingen t.a.v. trouw, wederzijds respect, bejegening, autoriteit, besluitvorming, oprechtheid, informatie/geheimhouding, belangenverstrengeling, aannemen van geschenken, intimidatie, chantage en omkoperij, gebruik van overheidsvoorzieningen, nevenactiviteiten en publieke verschijningen.

Het rapport Konfiansa stelt dat de controle op de naleving van de regeling omtrent de gedragscode in handen kan worden gesteld van een politiek onafhankelijk orgaan zoals de Algemene Rekenkamer. Dit lijkt mij een goede zaak te meer daar de Landsverordening Algemene Rekenkamer van de Nederlandse Antillen 2002 (LARNA 2002) in artikel 32 lid 1 stelt dat de Rekenkamer zowel op eigen initiatief als op verzoek van de Staten of een Eilandsraad onderzoek kan verrichten naar de bestuurlijke integriteit van politieke en ambtelijke functionarissen bij de uitoefening van hun taken en bevoegdheden. Het zal echter niet alleen de Rekenkamer moeten zijn die belast kan zijn met het toezicht op de naleving van de bepalingen van de gedragscode, ook de burger zal er op toe moeten zien dat de Gedeputeerden, de Secretarissen en de Gezaghebber zich houden aan de gedragscode. De overheid wil immers het vertrouwen van de burger weer herwinnen. Uiteindelijk zijn het de bestuurders zelf die elkaar erop moeten aanspreken als één van hen zich niet aan de gedragscode houdt.

Wanneer kunnen wij een gedragscode voor de Eilandsraad verwachten?


Etienne van der Horst
31 Januari 2009

http://www.nos-ke-sa.blogspot.com/

Aan de Ombudsman van het Eilandgebied Curaçao
De heer Mr. F.P. Wiel
Concordiastraat 22
Alhier

21 Januari 2009

Onderwerp: Onpartijdigheid en objectiviteit
van de referendumcommissie en haar leden


Geachte heer Wiel,

De afgelopen dagen is er een discussie ontstaan in de media over het al dan niet onpartijdig en objectief zijn van dhr. A. Konket die door het Bestuurscollege benoemd is tot voorzitter van de referendumcommissie.
Het is bekend dat de coalitie en oppositie continu met elkaar in discussie zijn over de toekomstige staatkundige structuur voor Curaçao en deze discussie is niet altijd even helder voor de samenleving. Een andere discussie erbij over het al dan niet onpartijdig en objectief zijn van de voorzitter van de referendumcommissie zal de situatie alleen maar minder helder maken. De samenleving heeft recht op een eenduidige objectieve informatiecampagne over het onderwerp dat tijdens het referendum ter stemming wordt gebracht en ruis daaromheen moet zo snel mogelijk worden aangepakt en geneutraliseerd. De burger moet in alle rust op basis van de verkregen informatie zijn balans opmaken en beslissen wat zijn standpunt zal zijn op de dag van het referendum en zijn stem kunnen uitbrengen.

Dhr. Konket is directeur van de Directie Bestuurlijke en Constitutionele Zaken van de centrale regering. Hij heeft in die hoedanigheid in een interview op TV (kanaal 8) zondag 18 januari j.l. in het programma “Minister di Finansa ta informá” gezegd dat in het staatkundige veranderingsproces naar zijn mening niet teruggegaan kan worden naar het beginpunt. Hij heeft hiermee een voorkeur uitgesproken. Of dit nu zijn persoonlijke of professionele voorkeur is laat ik hier in het midden. Vervolgens stelt hij naar aanleiding van kritiek op deze uitspraak van de zijde van een aantal oppositie partijen in een artikel in het Antilliaans Dagblad van 20 januari 2009 dat hij het er niet mee eens is dat hij zich niet objectief zou kunnen opstellen. Als ambtenaar is hij loyaal aan de regering zegt hij. Met name deze laatste uitspraak, tegen de achtergrond van zijn uitspraak in het eerdergenoemd programma “Minister di Finansa ta informá”, kan bij de burgers en politici aanleiding geven voor het plaatsen van vraagtekens bij zijn objectiviteit. De oppositie kan deze uitspraak aangrijpen om de discussie over het al dan niet onpartijdig en objectief zijn van dhr. Konket verder aan te wakkeren.
Dhr. Konket heeft hedenochtend in een interview in het programma “Promé Página” op TV11 gezegd dat hij loyaal is aan de opdracht die hij heeft aanvaardt als voorzitter van de referendumcommissie. Loyaal zijn aan de regering kan op gespannen voet zijn met loyaal zijn aan de opdracht m.b.t. de referendumcommissie. De regering kan namelijk in deze kwestie niet als onpartijdig en objectief beschouwd worden.

Ik denk dat mede vanwege de mogelijke schijn van een eventuele partijdigheid en subjectiviteit er Nederlandse gemeentelijke referendumverordeningen zijn waarin een bepaling is opgenomen dat de leden van een referendumcommissie geen deel mogen uitmaken van en niet werkzaam mogen zijn bij de gemeente of onder verantwoordelijkheid van de gemeente waar het referendum wordt gehouden. Het referendum heeft betrekking op het eiland Curaçao maar de centrale regering, onder wiens verantwoordelijklheid de Directie Bestuurlijke en Constitutionele Zaken valt, is ook een partner in de staatkundige herstructureringstraject van de Nederlandse Antillen. Als de lijn van de Nederlandse gemeentelijke wetgeving gevolgd wordt mogen personen in dienst van de centrale regering of in dienst van het eilandgebied Curaçao geen lid zijn van de referendumcommissie. Het Bestuurscollege heeft ervoor gekozen deze lijn niet te volgen en heeft hiermee een situatie gecreëerd waarbij naar mijn mening de referendumcommissie en/of haar afzonderlijke leden onderhevig zullen blijven aan verwijten van partijdigheid en subjectiviteit.

Ik verzoek u mij als burger te informeren of dhr. Konket gezien zijn uitspraken in de media zoals hierboven beschreven als onpartijdig en objectief kan worden beschouwd en of het Bestuurscollege voldoende zorgvuldigheid heeft betracht bij het instellen van de referendumcommissie en deze commissie voldoende richtlijnen heeft meegegeven teneinde de onpartijdigheid en objectiviteit van deze commissie en/of haar afzonderlijke leden te waarborgen. In dit verband verzoek ik u ook of u kunt onderzoeken of er een mogelijkheid bestaat dat wij als burger bij een entiteit bezwaar kunnen aantekenen indien wij van mening zijn dat de referendumcommissie en/of haar afzonderlijke leden niet onpartijdig en objectief handelen.

Gezien het feit dat ik begrepen heb dat het Bestuurscollege verwacht dat de referendumcommissie eind van deze maand een rapport uitbrengt over de aanpak van het te houden referendum verzoek ik u of u een eventueel op te starten onderzoek zo spoedig mogelijk kunt laten aanvangen.

Hoogachtend,


Etienne van der Horst

Referèndem 2009; kon nos ta bai prepará nos mes i tokante kiko nos ta bai vota?

Bestuurscollege a primintí komunidat ku durante e promé mitar di aña 2009 lo tene un referèndem konsultativo tokante e akuerdonan ku a yega na dje durante e konferensha di mesa rondó di 15 di desèmber 2008 tokante futuro struktura estatal di Kòrsou. Na e momento aki no ta eksistí un lei na Kòrsou ku ta regulá tenementu di referèndem. Riba 3 di Òktober 2008 Bestuurscollege ta informá Konseho Insular den su karta di entrega di e konsepto di e Konstitushon pa Kòrsou ku un referèndem konsultativo semper ta posibel i no ta rekerí formalisashon. Esaki por krea e impreshon ku no tin mester di un lei pa tene un referèndem konsultativo.
Sinembargo na Hulanda tin diferente munisipio ku ta disponé di un tipo di lei asina. Un lei asina ta regulá asuntunan komo entre otro e pregunta ku ta na voto, e organisashon i informashon, e komishon di referèndem i e resultado di e referèndem.

Lei Hulandes ta kontené e definishon di referèndem ku ta bisa ku esaki ta un votashon di pueblo den kual esnan ku tin derecho di vota tin mag di ekspresá nan mes tokante un desishon ku e Konseho di Munisipio (den nos situashon komparabel ku Konseho Insular) tin ku tuma. Na esnan ku tin derecho di vota e pregunta ta wòrdu hasi si nan ta na fabor òf kontra e desishon ku e Konseho tin intenshon di bai tuma. Den kaso ku e desishon ku ta wòrdu konsiderá ta konsistí di mas parti ta skohe un formulashon ku ta kubri tur parti. E Kolegio (di Burgemeester i Wethouders), den nos situashon komparabel ku Bestuurscollege, ta perkurá pa un bon organisashon di e referèndem i un suministro kuidadoso di informashon tokante e referèndem. Banda di atenshon pa e prosedura ku tin ku sigui ta duna atenshon tambe na formulashon di e pregunta pa asina e votadónan por tuma nota di dje promé ku nan bai vota. Den e suministrashon di informashon mester informá e votadónan tambe tokante e argumentunan pa vota na fabor òf kontra e desishon ku Konseho di Munisipio tin intenshon di bai tuma.

Lei Hulandes ta regla tambe instalashon di un komishon di referèndem di kual e miembronan no tin mag di forma parti di e munisipio ni tin mag di traha pa e munisipio òf kai bou di responsabilidat di e munisipio den kual ta tene e referèndem. Den nos kaso ta trata di Gobièrnu Insular di Kòrsou.
Por lo general e komishon tin komo tarea pa supervisá e transkurso di e prosedura di referèndem, konsehá Kolegio i/o Konseho riba petishon òf riba su mes inisiativa tokante aplikashon di e lei di referèndem i supervisá e ophetividat di e informashon di parti di e munisipio. E komishon tambe ta enkargá pa atendé ku kehonan tokante e dunamentu di informashon dor di e munisipio. E Konseho di Munisipio ta nombra e miembronan di e komishon riba un rekomendashon di e Kolegio di Munisipio. Ta importante ku e miembronan di e komishon ta eksperto riba e diferente terenonan ku ta relevante. Tin munisipio ku ta rekerí ku en todo kaso un eksperto riba tereno di komunikashon i un hurista riba tereno di derecho atministrativo òf riba tereno di derecho estatal mester ta miembro di e komishon. Aparte di esei ta importante tambe pa tin un miembro ku ta na haltura di òf tin eksperiensha ku organisashon gubernamental riba nivel di munisipio. Pues ta trata di un komishon di eksperto. Por keda sin sigui e konsehonan di e komishon solamente si tin argumentunan di peso. E argumentunan mester ta bon motivá. Na 2005 nos Konseho Insular, kontra di e proposishon di e komishon di referèndem, a disidí pa kambia e sekuensia di e opshonnan i a pone e opshon ku ta tin e preferensia di e koalishon komo opshon A, den e kaso aki Kòrsou outónomo den Reino. E motivashon di e argumentunan pa esaki no tabata muchu kla.

Lei di referèndem di vários munisipio Hulandes ta stipulá ku e resultado di un referèndem ta konta komo un ekspreshon di rechaso di e desishon ku e Konseho di Munisipio ta konsiderá na momentu ku mayoria di e votadónan a vota kontra e desishon ku ta konsiderá i ku e mayoria aki ta por lo ménos 30% di esnan ku tin derecho di vota. Esaki ta enserá ku si nos tuma por ehèmpel e kantidat di persona ku ta tin derecho di vota durante e referèndem di 2005 (114.500) un mayoria di por lo ménos di 34.350 persona mester vota kontra e desishon ku ta konsiderá pa tuma pa asina nos por papia di un rechaso. Den kaso di un referèndem konsultativo un Konseho di Munisipio por pone e resultado di e referèndem un banda i tuma un desishon ku no ta konforme e resultado. E argumentunan pa hasi esaki naturalmente mester ta bon motivá.

Den e aklarashon di e konsepto di Konstitushon di Kòrsou ku Bestuurscollege a ofresé Konseho Insular riba 3 di òktober 2008 tin menshoná ku e Konstitushon di Kòrsou ta tene mas tantu ku ta posibel kuenta ku uniformidat konstitushonal den Reino. E Konstitushonnan di Hulanda i Aruba a para komo modelo pa e Konstitushon di Kòrsou. Esaki ta nifiká e ora ei tambe ku nos tin mag di sali for di e punto di bista ku e leinan di referèndem konsultativo di munisipionan Hulandes lo ta modelo pa e manera ku aworó nos lo bai prepará nos referèndem 2009, dun’é kontenido i implement’é?


Etienne van der Horst
11 yanüari 2009

www.nos-ke-sa.blogspot.com

Referendum 2009; hoe gaan wij ons voorbereiden en waar gaan wij over stemmen?

Het Bestuurscollege heeft de samenleving toegezegd in het voorjaar van 2009 een consultatief c.q. raadplegend referendum te houden over de afspraken die tijdens de Ronde Tafel Conferentie van 15 december 2008 zijn gemaakt met betrekking tot de toekomstige staatkundige structuur voor Curacao. Er bestaat op dit moment geen wetgeving op Curacao die het houden van referenda regelt. Op 3 Oktober 2008 informeert het Bestuurscollege de Eilandsraad in haar aanbiedingsbrief van het concept van de Staatsregeling van Curacao dat een consultatief referendum altijd mogelijk is en niet geformaliseerd hoeft te worden. Hiermee kan de indruk worden gewekt dat er geen wetgeving noodzakelijk is voor het houden van een consultatief c.q. raadplegend referendum.
Er zijn echter tal van Nederlandse gemeenten die wel over wetgeving hiervoor beschikken. In deze wetgeving worden zaken geregeld zoals onder meer de vraagstelling, de organisatie en informatie, het hebben van een referendumcommissie en de uitslag.

De Nederlandse wetgeving bevat ook een definitie die doorgaans gehanteerd wordt voor het begrip referendum, namelijk een volkstemming waarbij de kiesgerechtigden zich uitspreken over een door de (Gemeente)Raad (in onze situatie te vergelijken met de Eilandsraad) te nemen besluit. Aan de kiesgerechtigden wordt de vraag gesteld of zij vóór dan wel tegen het voorgenomen raadsbesluit zijn. Indien een voorgenomen raadsbesluit uit meerder onderdelen bestaat, wordt een formulering gekozen die alle onderdelen bestrijkt. Het College (van Burgmeester en Wethouders), in onze situatie te vergelijken met het Bestuurscollege, zorgt voor een goede organisatie van en een zorgvuldige informatieverstrekking over het referendum. Bij deze informatie wordt naast aandacht voor de te volgen procedure ook aandacht geschonken aan de vraagstelling, zodat de kiezers die vraag vóór ze gaan stemmen al hebben kunnen lezen. Bij de informatieverstrekking zullen de kiezers ook geïnformeerd moeten worden over de argumenten om vóór dan wel tegen het voorgenomen raadsbesluit te stemmen.

De Nederlandse wetgeving regelt verder ook het instellen van een referendumcommissie waarvan de leden geen deel mogen uitmaken van en niet werkzaam mogen zijn bij de gemeente of onder verantwoordelijkheid van de gemeente waar het referendum gehouden wordt. In onze situatie is dat dus het Eilandgebied Curacao.
Doorgaans heeft de commissie als taak om toezicht te houden op het verloop van de referendumprocedure; gevraagd en ongevraagd te adviseren aan het College en/of aan de Raad over de toepassing van de verordening regelende het referendum; adviseren over de vraagstelling van het referendum en het houden van toezicht op de objectiviteit van de gemeentelijk voorlichting. Ook is de commissie belast met de afdoening van klachten over de gemeentelijke voorlichting. De (Gemeente)Raad benoemt de leden van de commissie gebaseerd op een aanbeveling van het College. Het is van belang dat de leden van de commissie deskundig zijn op de verschillende van belang zijnde gebieden. Er zijn gemeenten die stellen dat in ieder geval een communicatiedeskundige en een bestuursrecht of staatsrecht jurist lid dient te zijn van de commissie. Daarnaast is het van belang dat één lid van de commissie op de hoogte is c.q. ervaring heeft met een gemeentelijke organisatie. Er is dus sprake van een deskundigencommissie. De adviezen van de commissie kunnen alleen niet worden opgevolgd als daar zwaarwegende argumenten voor zijn. Die argumenten moeten dan goed gemotiveerd zijn. In 2005 heeft onze Eilandsraad, tegen het voorstel van de referendumcommissie in, besloten de volgorde van de opties te veranderen en optie A in te vullen met de optie waar de coalitie voorstander van was, namelijk een autonoom land binnen het Koninkrijk. De motivering van de argumenten hiervoor was niet erg helder.

Veder geeft de referendumwetgeving van verschillende Nederlandse gemeenten aan dat de uitslag van een referendum geldt als een uitspraak tot afwijzing van het voorgenomen raadsvoorstel, indien een meerderheid van de kiesgerechtigden zich tegen het voorgenomen raadsbesluit uitspreekt en deze meerderheid tenminste 30% omvat van degenene die gerechtigd waren aan het referendum deel te nemen. Dit houdt in dat als wij bijvoorbeeld uitgaan van het aantal kiesgerechtigden dat aan het referendum in 2005 heeft deelgenomen (114.500) een meerderheid met tenminste 34.350 kiesgerechtigden tegen het voorgenomen raadsbesluit zou moeten stemmen wil men van een afwijzing kunnen spreken. De (Gemeente)Raad kan bij een consultatief c.q. raadplegend referendum een meerderheidsbesluit van de kiesgerechtigden naast zich neerleggen en afwijkend beslissen. De argumenten hiervoor dienen uiteraard goed gemotiveerd te worden.

In de Memorie van Toelichting op het concept van de Staatsregeling die op 3 oktober 2008 door het Bestuurscollege aan de Eilandsraad werd aangeboden staat dat de Staatsregeling van Curacao zoveel mogelijk uitgaat van een constitutionele uniformiteit in het Koninkrijk. De Grondwet in Nederland en de Staatsregeling van Aruba hebben hiervoor model gestaan. Mogen wij er dan ook van uitgaan dat de referendumverordeningen zoals vele gemeenten in Nederland die kennen ook als model zullen staan voor de wijze waarop wij straks onze referendum 2009 gaan voorbereiden, er inhoud aan gaan geven en uitvoeren?


Etienne van der Horst
11 Januari 2009

www.nos-ke-sa.blogspot.com