zondag 19 oktober 2008

Kòrsou tin un oportunidat úniko pa presentá un Konstitushon ehemplar pa salbaguardiá demokrasia parlamentario i integridat gubernamental.

Den medionan di komunikashon nos por a tuma nota ku tin un konsepto di lei na nivel di Gobièrnu Sentral ku ta regulá retiro obligatorio di Parlamentarionan i Ministernan den kaso ku nan risibí un kondena di hues. Te hasta tin konseho di Raad van Advies kaba riba e konsepto di lei aki segun miembro di Parlamentu di Antia señor Glenn Sulvaran. Ela dirigí un karta pa Minister di Asuntunan Konstitushonal ku e petishon pa e konsepto di lei bai Parlamentu mas lihé ku ta posibel pa e keda tratá pa asina tin klaridat riba diferente punto tokante e tópiko menshoná ku e dianan aki ta hopi den diskushon. Lokual no a bini dilanti ta ku e konseho di Raad van Advies ta kla mas ku un aña kaba i aparentemente no ta tin urgensia pa mand’é Parlamentu pa tratamentu. Si a trat’é for di e tempu ku Raad van Advies a manda su konseho pa Gobièrnu Sentral nos lo por ta tin e klaridat ku señor Sulvaran ta referí na dje kaba i esaki lo a spar nos e diskushon ku a tumando lugá awor i nos por a usa nos energia pa otro asuntunan ku tambe ta importante.
Nos por hasi nos mes e pregunta si ta oportuno pa trata e konsepto di lei aki na nivel di Gobièrnu Sentral hustamente na e momento aki. Ta trata di un konsepto di lei pa kambia Staatsregeling di Gobièrnu di Antia i un proseso asina ta bai tuma su tempu i lo no duna un klaridat riba tèrmino kòrtiko i pues lo no aportá na un klaridat den e diskushon ku ta tumando lugá e dianan aki den kuadro di e proseso pa yega na un Konstitushon nobo pa Pais Kòrsou. No ta lógiko tampoko pa bai trata un kambio di Staatsregeling di Antia siendo ku preparashonnan ta tumando lugá pa desmantelá Antia. Si ta asina, manera señor Sulvaran ta bisa, ku e konsepto di lei ta duna klaridat riba e materia tantu diskutí lo ta mihó pa usa e formulashon di e kambio di lei aki den e konsepto di Konstitushon pa Kòrsou. Por skohe tambe pa usa e formulashon ku Sint Maarten a inkorporá den su Konstitushon. Sint Maarten ke regulá suspenshon di mandatarionan ku ainda no tin un kondena irevokabel, retiro di mandatario ku ta kondená irevokablemente i eksklushon di derecho di voto pasivo pa un periodo definí pa lei.

Bestuurscollege di Kòrsou a skohe pa e regulashon manera Hulanda tin den su Konstitushon. Hulanda tampoko no tin un stipulashon ku mandatarionan kondena mester baha i ta laga eksklushon di derecho di voto den man di hues. Awor no ta pasobra Hulanda a regul’é na sierto manera Kòrsou outomátikamente mester hasi mes kos. Kòrsou tin un komunidat riba un eskala muchu mas chikitu ku Hulanda i den e rapòrt “Konfiansa” ku Gobièrnu Insular a firma p’e ku e ta implementá su rekomendashonnan kompletamente a konkluí entre otro ku “pa integridat, un konteksto polítiko di eskala chikitu, manera esun di nos na Kòrsou, konflikto di interes polítiko i komersial ta un peliger real”. No por ekskluí ku e probabilidat pa un akto di korupshon tuma lugá den un konteksto polítiko di eskala chikitu manera di Kòrsou ta mas grandi ku den un konteksto polítiko di eskala grandi manera di Hulanda. Pues tin motibu pa Kòrsou regulá e tópiko di mandatarionan kondena na un manera diferente for di e manera ku Hulanda a regul’é. Meskos a sosodé tambe ku un parti di Buki 2 di Kódigo Sivil di Antia. Nos a regulá na un manera desidido kon ta atendé ku miembronan di direktivanan di fundashonnan ku no ta aktua segun lei i/òf statutonan òf ta hiba un mal maneho. Hulanda no a regulá nada pa ku esaki den su Kódigo Sivil.

Awor ku ta preparando un Konstitushon pa Pais Kòrsou nos tin un oportunidat úniko pa regulá kon pa atendé ku mandatarionan kondená mui en partikular pa delitonan relatá ku integridat gubernamental. Un mandatario ku a keda kondená pa por ehèmpel soborno, falsifikashon di dokumentunan i labamentu di plaka no solamente a violá lei penal pero tambe, segun señor Etienne Ys ku tabata Minister President na 2004, “a demonstrá falta di rèspèt pa demokrasia parlamentario”. Mas a un si e mandatario a bisa ku e no ta baha pasobra e tin ku sigui disfrutá di un entrada pa por paga su abogadonan. E tempu ei Minister Presidènt Etienne Ys a bisa ku esaki ta “te gek om los te lopen”. Komo reakshon PAR a entregá un proposishon di lei pa obligá mandatarionan kondená pa baha. Ta esaki lo ta e lei ku señor Sulvaran ta referí na dje. Un komunidat ku ta respetá su mes i su demokrasia parlamentario ta obligá pa eksigí di su Gobièrnu pa introdusí e regulashon nesesario pa evitá repitishon di e suseso di 2003/2004. Te hasta por konsiderá di introdusí un medida adishonal den Konstitushon ku ta ekskluí un mandatario kondená outomátikamente for di derecho di voto pasivo pa un periodo determiná den lei manera Sint Maarten a proponé i no laga esaki den man di hues. Nos a pèrdè 4 aña pa finalisá e diskushon tokante e tópiko aki. No laga preshon di tempu determiná e manera kon nos ke garantisá integridat gubernamental i salbaguardiá nos demokrasia parlamentario. Ban solushoná esaki na nivel Insular i no nivel Sentral. Ta nos Konstitushon, nos normanan i balornan pa gobernashon di nos pais Kòrsou nobo.


Etienne van der Horst
19 òktober 2008

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

U kunt hier reageren/Bo por reakshona aki