Algemene Rekenkamer keurt de jaarrekeningen van de Algemene Dienst 1995 t/m 1999 en jaarrekeningen van de Bedrijven 1985 t/m 1999 van het Eilandgebied Curaçao niet goed.

Taak van de Algemene Rekenkamer
Volgens artikel 22 van de Landsverordening Algemene Rekenkamer Nederlandse Antillen 2002 (P.B. 2002, no. 135) heeft de Algemene Rekenkamer als taak het onderzoeken van het door de Ministers en de Bestuurscolleges van de Eilandgebieden gevoerde financiële beheer en van de jaarlijkse financiële verantwoording c.q. jaarrekening. Tevens onderzoekt de Algemene Rekenkamer de administraties die ten behoeve van dat beheer en die verantwoording worden gevoerd.
Ten aanzien van het gevoerde financiële beheer onderzoekt de Algemene Rekenkamer of de verplichtingen, de uitgaven en de ontvangsten tot stand zijn gekomen in overeenstemming met de vastgestelde lands- en eilandsbegroting en met andere wettelijke regelingen en of er zorg is gedragen voor een ordelijk en controleerbaar financieel beheer. Ten aanzien van de jaarrekeningen onderzoekt de Algemene Rekenkamer of deze het gevoerde financiële beheer deugdelijk weergeven en of ze overeenkomstig de daarvoor gegeven voorschriften zijn opgesteld.
De Algemene Rekenkamer legt naar aanleiding van het onderzoek haar bevindingen en haar oordeel over het gevoerde financiële beheer en de jaarrekeningen vast in rapporten. De Algemene Rekenkamer deelt aan de betrokken Ministers, dan wel aan de Bestuurscolleges, alle voorstellen, opmerkingen en bedenkingen mede welke zij met betrekking tot de ontvangsten en uitgaven, alsmede ter verbetering of vereenvoudiging van het geldelijk beheer van het Land of van het Eilandgebied van belang acht. De Algemene Rekenkamer is bevoegd hierover overleg te plegen met de Gouverneur, de Bestuurscolleges en de vertegenwoordigende lichamen (de Staten van de Nederlandse Antillen en de Eilandsraden).

Indien de Algemene Rekenkamer op grond van het gedane onderzoek bezwaar heeft met betrekking tot het door de Ministers en de Bestuurscolleges van de Eilandgebieden gevoerde financiële beheer of verantwoording daarover, dan deelt zij dit bezwaar mede aan de betrokken Minster dan wel aan het Bestuurscollege van het betreffende Eilandgebied. Binnen twee maanden na ontvangst van deze mededeling stelt de betrokken Minister dan wel het Bestuurscollege van het betreffende Eilandgebied de Algemene Rekenkamer in kennis van hetgeen tot opheffing van het bezwaar kan leiden. Na afloop van deze termijn neemt de Algemene Rekenkamer haar eindbeslissing, waarvan zij mededeling doet aan de betrokken Minister dan wel het Bestuurscollege van het betreffende Eilandgebied. Indien zij haar bezwaar handhaaft doet zij hiervan tevens mededeling aan de Staten of de Eilandsraad van het betrokken Eilandgebied. Als door de betrokken Minister dan wel het Bestuurscollege van het betreffende Eilandgebied na de periode van twee maanden geen bericht is ingediend bij de Algemene Rekenkamer dan doet zij daarvan mededeling aan de Staten of de betrokken Eilandsraad.

De Algemene Rekenkamer wijdt verder ook aandacht aan de doelmatigheid van het beheer van gelden en goederen, de organisatie en de functionering van de diensten van het Land en Eilandgebieden.


Wat is een jaarrekening en wat is de rol daarvan
Een jaarrekening is een cijfermatig verslag van het gevoerde beleid en de bereikte resultaten in het afgelopen jaar. Zo worden alle kosten en inkomsten van het jaar genoemd. Daarbij moet vermeld worden waaraan het geld dan besteed is, dan wel welke inkomstenbronnen er waren. Jaarrekeningen geven ook aan wat de bijdragen zijn in de rente en kosten van kapitaalleningen. Ook vermeld een jaarrekening de oorzaak van de verschillen tussen de ramingen van de vastgestelde begroting en de werkelijke uitgaven en inkomsten. Door de begroting en andere jaarplannen naast een jaarrekening te leggen kan gekeken worden of het tactische beleid (bijvoorbeeld een bestuursakkoord) dat van tevoren uitgestippeld is ook daadwerkelijk gevolgd is en de uitgaven daarvoor doelmatig zijn geweest en welke activiteiten zich anders hebben ontwikkeld dan voorgenomen. Ook kan nagegaan worden wat de reden van eventuele afwijkingen zijn en of bijsturing noodzakelijk is. Kortom, een jaarrekening is een essentieel onderdeel van financieel beheer.


Jaarrekeningen van het Eilandgebied Curaçao worden te laat ingediend
Het Bestuurscollege van het Eilandgebied Curaçao heeft de jaarrekeningen voor de Algemene Dienst van de jaren 1995 t/m 1999 ter goedkeuring ingediend bij de Algemene Rekenkamer. Later zijn ook de jaarrekeningen voor 2000 t/m 2002 ingediend. Ook de jaarrekeningen voor de Bedrijven van de jaren 1985 t/m 1999 zijn door het Bestuurscollege ter goedkeuring bij de Algemene Rekenkamer ingediend.
Genoemde jaarrekeningen zijn niet op de tijdstippen ingediend zoals voorgeschreven door de wet waardoor de waarde van dit verantwoordings- en bijsturingsinstrument niet tot zijn recht komt.

Bevindingen van de Algemene Rekenkamer m.b.t. de jaarrekeningen Algemene Dienst 1995, 1996 en 1997
In haar verslag van 21 November 2002 m.b.t. de jaarrekeningen Algemene Dienst van het Eilandgebied Curaçao 1995 t/m 1997 stelt de Algemene Rekenkamer dat het Bestuurscollege gedurende een reeks van jaren stelselmatig heeft gewerkt aan de verbetering van het financieel beheer. Verder juicht de Kamer toe dat het financieel beheer wordt gepositioneerd in het gedachtegoed van “good governance”. Zij betwijfeld echter of de prioriteitstelling zoals het Bestuurscollege die thans (2002) hanteert de juiste is. De Kamer vraagt zich in haar verslag af of de problemen die het Eilandgebied nog steeds heeft met het voeren van een betrouwbare administratie waaruit een deugdelijke verantwoording voortvloeit, door invoering van nieuwe financieel beheer modellen niet zullen worden verveelvoudigd. De Kamer denkt eerder aan “getting the basics right”. Goedgekeurde accountantsoordelen over de verantwoording, de uitgaven en ontvangsten en het financieel beheer dienen naar de mening van de Kamer gemeengoed te worden.
De Kamer zich geen gefundeerd oordeel kunnen vormen omtrent de juistheid en de volledigheid van de in de jaarrekeningen opgenomen gegevens waardoor de benodigde basis ontbreekt om over te gaan tot goedkeuring van de jaarrekeningen Algemene Dienst 1995, 1996 en 1997.
De Kamer is van oordeel dat nog steeds niet is voldaan aan de voorwaarden voor financieel beheer, namelijk ordelijkheid en controleerbaarheid en dat niet alles is gedaan dat rederlijkerwijs verwacht mag worden van het Bestuurscollege om aan de genoemde voorwaarden te voldoen. Nog steeds ontbreekt de controle van de jaarrekening door de SOAB. Als gevolg hiervan ontbreekt een nulmeting wat betreft de kwaliteit van de interne organisatie aangaande de jaarrekening; het is niet bekend aan welke onderdelen van financieel beheer en in welke mate verbeteringen moeten worden aangebracht om te kunnen komen tot een goedgekeurde accountantsverklaring bij de jaarrekening. Hierdoor wordt een gestructureerde aanpak voor een verbeteringstraject om uiteindelijk te komen tot een (goedgekeurde) accountantsverklaring bij de jaarrekening niet goed mogelijk.
Tot slot is de Kamer van mening dat de informatiewaarde van de jaarrekeningen 1995 t/m 1997 als gevolg van het ontbreken van toereikende toelichtingen bijzonder gering is.

De Algemene Rekenkamer heeft bij brief van 15 Augustus 2002 het Bestuurscollege van het Eilandgebied Curaçao uitgenodigd om commentaar te leveren op haar bevindingen zoals neergelegd in haar rapport van 21 November 2002. De Kamer heeft geen reactie ontvangen van het Bestuurscollege.


Bevindingen van de Algemene Rekenkamer m.b.t. de jaarrekeningen Algemene Dienst 1998 en 1999
In haar verslag van 10 Oktober 2003 m.b.t. de jaarrekeningen Algemene Dienst van het Eilandgebied Curaçao 1998 en 1999 constateert de Algemene Rekenkamer dat de SOAB vanwege onvoldoende kwaliteit van de administratieve organisatie de jaarrekeningen niet heeft gecontroleerd. De kamer is van mening dat bestuurlijk nog steeds de hoogste prioriteit moet worden toegekend aan de verbetering van de administratieve organisatie. De door de Kamer gesignaleerde tekortkomingen en bezwaren leiden ertoe dat de Kamer geen goedkeuring kan hechten aan de jaarrekeningen Algemene Dienst 1998 en 1999.
De Kamer is van oordeel dat nog steeds niet is voldaan aan de voorwaarden voor financieel beheer, namelijk ordelijkheid en controleerbaarheid en dat niet alles is gedaan dat rederlijkerwijs verwacht mag worden van het Bestuurscollege om aan de genoemde voorwaarden te voldoen. Met name wordt de interne accountantsfunctie die vervult wordt door de SOAB niet ten volle benut. Nog steeds ontbreekt de controle van de jaarrekening door de SOAB. De Kamer is verder van mening dat ook van de jaarrekeningen 1988 en 1999 de informatiewaarde als gevolg van het ontbreken van toereikende toelichtingen bijzonder gering is. Ook de kwaliteit van de jaarrekeningen is onvoldoende, als gevolg van allerlei grote verschillen met cijfers van overheids nv’s, het Land, de Bank van de Nederlandse Antillen, etc.
In haar verslag noemt de Kamer een drietal bezwaren tegen het gevoerde financieel beheer en een elftal bezwaren tegen de jaarrekeningen.
De Kamer heeft bij brief van 26 Juni 2003 het Bestuurscollege van het Eilandgebied Curaçao uitgenodigd om commentaar te leveren op de bevindingen van de Kamer zoals neergelegd in haar rapport van 10 Oktober 2003. De Kamer heeft geen reactie ontvangen van het Bestuurscollege.


Bevindingen van de Algemene Rekenkamer m.b.t. de jaarrekeningen Bedrijven 1985 t/m 1999
In haar verslag van 11 November 2004 m.b.t. de jaarrekeningen Bedrijven 1985 t/m 1999 constateert de Algemene Rekenkamer dat de jaarrekeningen niet tijdig zijn ingediend en dat 25% van de jaarrekeningen niet officieel zijn aangeboden. Controle door het accountantsbureau van het Eilandgebied Curaçao en de SOAB heeft niet plaatsgevonden. Ook constateert de Kamer dat een oordeel over de kwaliteit van de administratieve organisatie en maatregelen van interne controle ontbreekt. Bij bepaalde bedrijven bestaan begrotingsoverschrijdingen van materiele aard zonder dat de toelichting op de jaarrekening een analyse en verklaring van die materiele verschillen bevat. Volgens de Kamer mag verwacht worden dat de verantwoordelijke diensthoofden en Bestuurscolleges meer blijk hadden gegeven van het belang van het afleggen van verantwoording over het gevoerde (financieel) beheer. De jaarrekeningen geven nauwelijks informatie over de oorzaken van de afwijkingen van de realisatie ten opzichte van de begroting en kunnen daardoor onvoldoende worden gebruikt door de diensthoofden en het Bestuurscollege bij het afleggen van verantwoording over het gevoerde beheer.
Betrouwbare en tijdige informatie over het (financieel) beheer is onontbeerlijk voor de beheersing en besturing van bedrijven. Voortzetting van de door de Kamer geconstateerde situatie bij de bedrijven is voor de Kamer ontoelaatbaar. Zonder tijdige en gecontroleerde jaarrekeningen heeft het Bestuurscollege geen zekerheid over de rechtmatigheid en doelmatigheid van de besteding van gemeenschapsgelden bij de bedrijven. Het Bestuurscollege kan daar dan ook niet tijdig verantwoording over afleggen aan de Eilandsraad, met als gevolg dat de Eilandsraad het Bestuurscollege geen decharge kan verlenen voor het gevoerde beheer.
De Kamer constateert dat vanwege het ontbreken van accountantscontrole er onzekerheid bestaat over de juistheid, de volledigheid, de rechtmatigheid en doelmatigheid tot een bedrag van Naf. 630 miljoen aan lasten en Naf. 430 miljoen aan baten. Ook de door de externe accountant afgegeven verklaringen van oordeelsonthouding betekenen dat er onzekerheid bestaat over kosten en opbrengsten.

De Algemene Rekenkamer heeft bij brief van 14 september 2004 het Bestuurscollege van het Eilandgebied Curaçao uitgenodigd om binnen 6 weken commentaar te leveren op de bevindingen van de Kamer zoals neergelegd in haar rapport van 11 November 2004. De Kamer heeft geen reactie ontvangen van het Bestuurscollege.


Constateringen
Geconstateerd kan worden dat:
Het Bestuurscollege zich niet houdt aan de wet voor wat betreft de indiening van de jaarrekeningen.
Het Bestuurscollege zich niet houdt aan de wet voor wat betreft de inhoudelijke opstelling van de jaarrekeningen
De Algemene Rekenkamer de jaarrekeningen van het Eilandgebied voor de Algemene Dienst 1995 t/m 1999 en voor de Bedrijven 1985 t/m 1999 niet goedgekeurd heeft vanwege haar bezwaren tegen het gevoerde financieel beheer en de jaarrekeningen.
De Algemene Rekenkamer van oordeel is dat nog steeds niet is voldaan aan de voorwaarden voor financieel beheer, namelijk ordelijkheid en controleerbaarheid en dat niet alles is gedaan dat rederlijkerwijs verwacht mag worden van het Bestuurscollege om aan de genoemde voorwaarden te voldoen.
De Algemene Rekenkamer de jaarrekeningen niet heeft kunnen toetsen op doelmatigheid.
Het Bestuurscollege er bij herhaling voor heeft gekozen om geen commentaar te geven op de bezwaren die de Algemene Rekenkamer heeft tegen het gevoerde financieel beheer en de jaarrekeningen.
Het Bestuurscollege daardoor niet heeft aangegeven welke maatregelen getroffen zijn of zullen worden om de bezwaren van de Algemene Rekenkamer op te heffen.


Vragen
Afgevraagd kan worden of:
Het Bestuurscollege maatregelen heeft genomen om herhaling te voorkomen van de bezwaren die de Algemene Rekenkamer heeft tegen de genoemde jaarrekeningen en het door het Bestuurscollege gevoerde financieel beheer gedurende die jaren.
De Algemene Rekenkamer de Eilandsraad van het Eilandgebied Curaçao heeft medegedeeld dat het Bestuurscollege geen bericht bij de Kamer heeft ingediend m.b.t. de bezwaren van de Kamer tegen het door het Bestuurscollege gevoerde financieel beheer en de ingediende jaarrekeningen Algemene Dienst 1995 t/m 1999 en jaarrekeningen Bedrijven 1985 t/m 1999.
De Algemene Rekenkamer aan de Eilandsraad van het Eilandgebied Curaçao mededelingen heeft gedaan in het belang van het Eilandgebied zoals de wet als mogelijkheid biedt en naar aanleiding van die mededelingen met de Eilandsraad nader overleg heeft gepleegd.
De Eilandsraad van het Eilandgebied Curaçao de nodige maatregelen heeft genomen opdat het Bestuurscollege het nodige heeft ondernomen om aan de bepalingen van de wet en andere regelingen te voldoen met betrekking tot het financieel beheer en verantwoording.


Opmerking: Voor meer informatie over de jaarrekeningen van alle Eilandgebieden en de Nederlandse Antillen (het land) kan de website http://www.gov.an/ geraadpleegd worden. Door op “zoeken’ te klikken opent een pagina met een search balk waarin Algemene Rekenkamer getikt kan worden en na een search verschijnt een pagina waar geklikt moet worden op Algemene Rekenkamer Nederlandse Antillen Last Modified 02/08/2006. Er verschijnt een pagina waarop openbare rapporten van de Algemene Rekenkamer te vinden zijn in pdf formaat.


Etienne van der Horst
15 Mei 2006